„La première matière de l’artiste n’est jamais la vie, c’est toujours une autre oeuvre d’art” [André Malraux]
„Bardzo lubię rozmawiać z malarzami. Rozmawiać z dawnymi malarzami. Rozmawiać z dawnymi malarzami poprzez ich obrazy. Rozmawiać obrazami. Wiele moich obrazów w ten sposób powstało. Z Caravaggiem rozmawiałem malując dwie wersje Opuszczonej. Inna powstała z rozmowy z Grünewaldem. Anioł marnotrawny to była moja rozmowa z Rembrandtem, a Piety – z mistrzem z Avignon. Z Andrzejem Wróblewskim rozmawiałem o kolejkach po wszystko i nic, a z Hansem Baldungiem Grienem malując największą z moich kolejek – S i e b e n okresów z życia kobiety. Właściwie to z Hansem rozmawiałem o kobietach. Bo nie zawsze były to rozmowy śmiertelnie poważne; z Goyą na przykład, malując Corridy, żartowałem na temat wołowiny na kartki, a mój Szał uniesień był niesmacznym rechotem na temat smakowitego Podkowińskiego”. [Zbylut Grzywacz] Czytaj dalej >>
Kobiecą odmianą cyklu Człowiek bez jakości, którego bohaterem uczynił Grzywacz głównie mężczyznę uwikłanego w życie polityczne, jest cykl Lalki (1967-1974), a w nim seria płócien z naturalnej wielkości figurami kobiecymi zbudowanymi w dwóch przeciwstawnych sfer – „biologii” i reklamowego manekina. Uproszczona forma tych dzieł i sposób deformacji ludzkiej figury noszą ślady wpływu malarstwa Francisa Bacona oraz Andrzeja Wróblewskiego, do którego w ciągu całego życia krakowski artysta wielokrotnie się odwoływał. Czytaj dalej >>
„Namalowałem [w 1966] autoportret bez ust, który zapoczątkował cykl Świadków. Torsy mężczyzn z zagipsowanymi ustami to już motyw z kręgu polityki, działalności cenzury, w związku z zamknięciem „Po prostu” w 1957. Po wydarzeniach marcowych ’68 do Świadków dołączyli Mówcy w maskach gazowych. Powstało wtedy sporo obrazów i kilkadziesiąt rysunków datowanych na kwiecień ’68. Narysowałem scenę zobaczoną na Plantach obok uniwersytetu – milicjant kopiący leżącą studentkę. Był 8 marca, Dzień Kobiet, obchodzony za komuny z wielką atencją. To, co zobaczyłem, nałożyło mi się na wcześniej zrobiony rysunek na temat gwałtu. Stąd pałka-fallus i cieniem kładący się na dziewczynie gliniarz. Czytaj dalej >>
Równolegle do Rekolekcji wiśnickich, w kwietniu 1982 Grzywacz maluje pierwszy obraz zatytułowany Wiosna ’82, a wobec oddania tytułu całemu cyklowi, ostatecznie nazwany Wegetacje. W ciągu tego i następnego roku powstaje seria piętnastu obrazów, które przedstawiają akty, często naturalnej wielkości, i martwe natury, a także dwa miejskie pejzaże: Gniazdo i Pomóż włączyć się do ruchu. W gorzko-ironicznym tytule cyklu pobrzmiewa niepokorne hasło protestujących na polskich ulicach w stanie wojennym: „zima wasza – wiosna nasza”, ale myli się ten, kto oczekuje, iż zapowiada on coś optymistycznego i radosnego. Czytaj dalej >>
Obraz Chlebak (Tu i teraz) otwiera cykl Rekolekcje wiśnickie, pomyślany jako malowany pamiętnik z okresu internowania artysty w Zakładzie Karnym w Nowym Wiśniczu w 1981 roku. Realistyczny i surowy w wyrazie obraz przedstawia tytułowy chlebak oraz kalendarz otwarty na pamiętnej dacie 13 grudnia. Tego bowiem dnia, a raczej poprzedzającej go nocy, władze polityczne wprowadziły w Polsce stan wojenny. Czytaj dalej >>
Wrażliwość na ludzkie cierpienie skłoniła Zbyluta Grzywacza do ponownego, po cyklach Orantki, Utrwalone i Lalki, podjęcia tematu „losu kobiety” – jednego z najważniejszych w jego twórczości. W cyklu Opuszczone (1972–1980) Artysta sięga do historii biblijnej jawnogrzesznicy Marii Magdaleny i często trawestując znane dzieła starych mistrzów europejskiego malarstwa, jak Grünewald czy Caravaggio, oddaje dwoisty charakter naszej ludzkiej kondycji rozpiętej pomiędzy biologią i duchowością, dobrem i złem, wzlotem i upadkiem. Czytaj dalej >>
Najbogatszy i najbardziej znany cykl Zbyluta Grzywacza Człowiek bez jakości z lat 1971–1974 przede wszystkim tworzą obrazy olejne, ale także kilka oryginalnych obiektów, które dzisiaj nazwalibyśmy instalacjami. W tytule całej serii autor nawiązuje do arcydzieła europejskiej literatury XX wieku Człowiek bez właściwości Roberta Musila, zdradzając kierunek inspirującej go refleksji. „Artysta moralnego obowiązku”, jak określił Grzywacza jeden z krytyków, podejmuje w nim temat kondycji współczesnego człowieka: indywiduum zmagającego się z cierpieniem – zarówno tym wpisanym w ludzką egzystencję, jak i przychodzącym z zewnątrz w wyniku działania niszczącej siły totalitarnej ideologii. Czytaj dalej >>
Dominująca w twórczości Zbyluta Grzywacza postać człowieka służy twórcy do stawiania pytań zarówno na temat rzeczywistości, jak i sztuki. Artysta formułował je wciąż na nowo, w kolejnych, układanych w cykle próbach. Pierwszą z nich jest powstały z inspiracji osobistymi przeżyciami, bogaty ilościowo i gatunkowo cykl Orantki z lat 1965–1969. Czytaj dalej >>
Uznany za arcydzieło cykl pięciu gipsowych reliefów ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie jest kontynuacją malarskiego cyklu Orantki i prezentuje najbardziej drastyczne z przedstawień kobiecego ciała w sztuce Zbyluta Grzywacza. Czytaj dalej >>
Obraz jest trawestacją słynnego dzieła Andrzeja Wróblewskiego Kolejka trwa (1956) i należy do najbardziej znanego cyklu Zbyluta Grzywacza Człowiek bez jakości (1971-1974), którego tytuł nawiązuje do arcydzieła europejskiej literatury XX wieku Człowiek bez właściwości Roberta Musila. Cykl tworzą przede wszystkim obrazy olejne, m.in. Zmięty i odprasowany, Wybrakowany, Transparentowy, Bez kręgosłupa i Z kręgosłupem oraz kilka rzeźb – obiektów. „Artysta moralnego obowiązku”, jak nazwał Grzywacza jeden z krytyków, podejmuje w nich temat kondycji współczesnego człowieka, zmagającego się nie tylko z cierpieniem i ograniczeniami ludzkiej egzystencji, ale także wynikającymi z działania niszczącej siły totalitarnej ideologii. Czytaj dalej >>
Zrealizowano w ramach programu stypendialnego Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kultura w sieci
