Bibliografia

Żyć sztuką

M. Szewczuk, Żyć sztuką. Kolekcja Sztuki Współczesnej Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu, Radom 2016

Imponujące wydawnictwo liczy 415 stron i setki reprodukcji podarowanych do kolekcji Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu dzieł najwybitniejszych polskich artystów.

Artysta wobec siebie i społeczeństwa

„Artysta wobec siebie i społeczeństwa” – twórczość Zbyluta Grzywacza i jej konteksty. Materiały z konferencji naukowej w Muzeum Narodowym w Krakowie 7-8 maja 2009, red. J. Boniecka, MNK, Kraków 2010

Książka jest efektem dwudniowej konferencji naukowej towarzyszącej retrospektywnej wystawie Zbyluta Grzywacza w Muzeum Narodowym w Krakowie, którą w dniach od 12 marca do końca maja 2009 roku zobaczyło ponad 10 tysięcy widzów.

Na zaproszenie Muzeum do wzięcia udziału w konferencji odpowiedziało 24 uczestników z różnych dyscyplin nauki oraz ośrodków. Obok znawców współczesnej historii sztuki, opiniotwórczych krytyków i artystów, swoje wystąpienia zaprezentowali wybitni uczeni z tak rozmaitych dziedzin badawczych, jak psychiatria, biologia, geologia, chemia, fizyka, psycho- i arteterapia, muzeologia, a także nauczyciele oraz adepci filozofii.

Przedmiotem znaczącej części referatów jest analiza dorobku artysty w ścisłym powiązaniu z miejscem jego powstania oraz czasem w historii, które z jednej strony naznaczone jest przez Oświęcim i represje totalitarnych reżimów, a przez „śmierć Boga” – z drugiej. Sformułowane refleksje świadczą o aktualności problemów, które stawia dzieło Zbyluta Grzywacza z centralną dlań figurą ludzką i jej śmiertelną cielesnością. Jest ono oglądane z perspektywy tradycji przedstawiania człowieka w sztuce ubiegłego wieku, kiedy indziej w kontekście przykładów kontynuacji postaw mistrza wśród młodszego pokolenia twórców.

Nierzadko mowa jest o pozaartystycznych uwarunkowaniach sztuki, która w wypadku Grzywacza wciąż przenika się z życiem; inspiruje go nie tylko świat przeżyć intymnych czy sfera publiczna wraz z aktualnie dziejącymi się wydarzeniami, ale także zainteresowania naukowe oraz kolekcjonerskie, pisarskie czy edukacyjne pasje.

Publikacja materiałów z konferencji nie tylko uzupełnia stan wiedzy na temat jednego z najważniejszych artystów ostatniego półwiecza, ale jest żywo napisaną, fascynującą lekturą dla każdego. Jednocześnie wnosi świeżą refleksję w badania nad polską sztuką powojenną, mogąc służyć inspiracją do dalszych poszukiwań, zwłaszcza na temat relacji pomiędzy sztuką tworzoną wczoraj i dzisiaj.

Katalog wystawy

Zbylut Grzywacz 1939–2004, katalog wystawy, red. J. Boniecka, J. Waltoś, MNK, Kraków 2008;

Katalog wydany przez Muzeum Narodowe w Krakowie przy udziale finansowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Gminy Miejskiej Kraków, pod redakcją naukową Joanny Bonieckiej i Jacka Waltosia, towarzyszył pierwszej pośmiertnej retrospektywnej wystawie Zbyluta Grzywacza, zorganizowanej przez MNK w 2009 roku.

Wyjątkowo atrakcyjne i bogato ilustrowane wydawnictwo zawiera ok. 1000 kolorowych ilustracji na blisko 400 stronach. Jest nie tylko dokumentacją wystawy, prezentując reprodukcje 438 eksponowanych obiektów – obrazów, grafik, rzeźb, rysunków i fotografii powstałych w ciągu czterdziestu pięciu lat artystycznej aktywności Grzywacza, ale przede wszystkim pionierskim, aktualnie najpełniejszym i rzetelnie udokumentowanym opracowaniem życia oraz twórczości wybitnego i zasłużonego dla polskiej kultury i rodzinnego Krakowa artysty.

W książce znajdziemy bogate w faktografię oraz dotąd niepublikowane wypowiedzi artysty Kalendarium życia i twórczości Zbyluta Grzywacza zilustrowane licznymi fotografiami rodzinnymi i szkicami. Literacki autoportret samego Grzywacza utrwala zapis rozmowy malarza z Joanną Boniecką, która również podjęła się próby opisu i analizy porównawczej słynnego tryptyku Kolejka (Siedem etapów życia kobiety).

Do współpracy nad wydawnictwem o charakterze monografii zostali zaproszeni wybitni artyści, przyjaciele Zbyluta Grzywacza: poeta Adam Zagajewski i malarz Jacek Waltoś oraz krytycy: Tadeusz Nyczek, Andrzej Kostołowski i Andrzej Osęka. Dobór autorów esejów, pokazujący związki Artysty z różnymi dziedzinami twórczości (poezję reprezentują także wiersze Juliana Kornhausera i Eweliny Lipko-Lipczyńskiej), jest świadectwem jego różnorodnych pasji oraz zainteresowań, a jednocześnie wzbogaca wydawnictwo o bardziej osobisty ton.

Katalog raisonné spuścizny artystycznej Zbyluta Grzywacza pozwala na pierwszą tak pełną prezentację szerokiej publiczności jego drogi twórczej. Kompletny katalog obrazów liczy blisko 650 pozycji, w tym kilkadziesiąt nieodnalezionych prac, kompletny katalog grafik oraz rzeźb, a także katalog biorących udział w ekspozycji rysunków i innych prac na papierze. Katalog zawiera pełną bibliografię przedmiotową oraz podmiotową, łącznie kilkaset pozycji od 1966 do 2008 roku). Do katalogu dołączono płytę CD z angielską wersją wydawnictwa.

Książka jest formą hołdu dla krakowskiego artysty oraz okazją do spotkania z twórczością, która uderza swoim bogactwem i aktualnością. A badaczom historii sztuki powojennej w Polsce dostarcza wyczerpującego materiału do dalszych badań.