Obraz Chlebak (Tu i teraz) otwiera cykl Rekolekcje wiśnickie, pomyślany jako malowany pamiętnik z okresu internowania artysty w Zakładzie Karnym w Nowym Wiśniczu w 1981 roku. Realistyczny i surowy w wyrazie obraz przedstawia tytułowy chlebak oraz kalendarz otwarty na pamiętnej dacie 13 grudnia. Tego bowiem dnia, a raczej poprzedzającej go nocy, władze polityczne wprowadziły w Polsce stan wojenny.
Wielu działaczy ówczesnej opozycji demokratycznej trafiło do obozów internowania i więzień. Także Zbylut Grzywacz, jeden z najbardziej radykalnych przedstawicieli sztuki jawnie krytykującej zakłamaną rzeczywistość społeczną i polityczną PRL-u. Do artysty należą przedstawione na obrazie z pozoru banalne przedmioty, których symboliczne znaczenie dodatkowo podkreśla charakter wyobrażonego miejsca. Nie jest to pracownia malarska, ale przywołana rzuconym na pryczę cieniem krat okiennych cela więzienna. Dominująca w obrazie zieleń (wojskowa) nawiązuje do podjętej próby stłumienia siłą wolnościowych aspiracji polskiego społeczeństwa, których kulminacją był ruch Solidarność.
Drugi tytuł dzieła Tu i teraz podkreśla aktualny charakter malarskiej interwencji, która jest jednocześnie refleksją na temat sztuki ideowo i formalnie realistycznej, „prawdziwej” i gorzkiej, do której twórca czuł się powołany, żyjąc w zniewolonym kraju.
Historyczne oraz artystyczne znaczenie obrazu podkreśla publikacja w bogato ilustrowanych Dziejach Polski w obrazach [P. Marczak, 2016] obok mistrzów takich, jak Rodakowski, Matejko, Grottger czy Malczewski.
-
- Etap I, z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 10,5 x 80,5 cm, wł. Muzeum Sztuki w Łodzi
-
- Etap I – miska, z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 50 x 40 cm, wł. Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w Warszawie
-
- Chlebak (Tu i teraz), z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 80 x 60 cm, wł. Muzeum Narodowe w Krakowie
-
- Autoportret I, z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 70 x 55 cm, wł. Muzeum Polskie w Chicago
-
- Autoportret II (Rewizja), z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 70 x 50 cm, wł. Muzeum Narodowe w Krakowie
-
- Wizyta (Teresa), z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 100,5 x 70 cm, wł. prywatna, Niemcy
-
- Etap II – prycza (Zygmuntowska), z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 80 x 80 cm, wł. Muzeum Narodowe w Kielcach
-
- Ogniwa (Etap IV, Chleby), z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótna, 73 x 88 cm, wł. Muzeum Archidiecezji Warszawskiej w Warszawie
-
- Spotkanie, z cyklu Rekolekcje wiśnickie, 1982, olej, płótno, 101 x 80 cm, wł. Klasztor oo. Paulinów na Jasnej Górze
